۲ مطلب در خرداد ۱۳۹۶ ثبت شده است

عمارت زیبای صفوی گلدسته اصفهان

ظل السلطان در زیر تنها تصویر باقیمانده از عمارت گلدسته نوشته است: «عمارت گلدسته که اهل قلم صفویه در او می نشستند، حالا خراب شده است».

«انگلبرت کمپفر» سیاح آلمانی از دولتخانه صفوی نقشه بسیار دقیقی بجای گذاشته است. کمپفر که در زمان شاه سلیمان صفوی در قالب هیئت نمایندگی سوئد به مدت بیش از یک سال در اصفهان ساکن می‌شود، فرصت خوبی به دست می‌آورد برای ترسیم نقشه‌ای جامع از قلب تپنده حاکمیت صفوی در اصفهان. در این نقشه کمپفر به توصیف دقیق یکی از باغ‌های زیبای صفوی می‌پردازد که شاید در هیچ سفرنامه دیگری از آن حرفی به میان نیامده است. بر اساس نقشه انگلبرت کمپفر، باغ گلستان یا باغ گلدسته در سمت شرقی باغ بلبل یا پارک شهید رجایی فعلی و چسبیده به آن (بلوار هشت بهشت کنونی) قرار داشته است. باغ گلستان که به دلیل وجود عمارت زیبای گلدسته، به باغ گلدسته هم مشهور است، به دلیل معماری هشت گوشه زیبایش در نقشه کمپفر دارای جایگاه ویژه ای است. از آن جا که راستای ساخته شدن باغ‌ها و کاخ‌های دولتخانه شرقی، غربی و اغلب به شکل مستطیل و مربع است، باغ گلستان با شکل هشت گوش نزدیک به مدور خود کل ساختار دولتخانه را تحت تاثیر   قرار داده است. کمپفر درباره شکل هندسی این باغ می‌نویسد: «... طرح آن یک هشت ضلعی است با ابعاد کوچک ولی در عوض با مراقبت بسیار در باغبانی این عیب آن را جبران کرده‌اند». این باغ هر چند کوچک بوده اما به دلیل باغچه کاری‌ها و گل کاری‌های شعاعی شکل خود بسیار زیبا و سحرآمیز جلوه می‌کرده است. «دور تا دور باغ خیابانی است که دو طرف آن را چنار کاشته‌اند. یک جوی آب سنگی تا مرکز باغ تعبیه شده است». کمپفر وجه تسمیه این باغ را   گل‌های سرخ فراوانی می‌داند که در آن کاشته می‌شود. یکی از عناصر اصلی زیبایی باغ گلستان بی تردید عمارت دو طبقه گلدسته در وسط باغ بوده است. این همان عمارتی است که تنها یک عکس از آن باقی مانده است. البته کمپفر آن را در اوج شکوهش به خوبی به تصویر می‌کشد: «... در وسط باغ یک کاخ دو طبقه شش بر به چشم می‌خورد که قسمتی از آن را با آجر سفید و قسمت دیگر را با آجر رنگین ساخته‌اند و چنارهای مرتفع اطراف عمارت سایه خود را بر آن می‌افکنند. از هشت طرف خیابان‌هایی مانند شعاع به این کاخ که تالارها و ناهارخوری‌های طاق دار متعدد آن به بهترین وجه ساخته و تزئین شده است منتهی می‌شود. طرح و نقشه خارجی آن را به یک نگاه می‌توان تشخیص داد. بر فراز بام یک محل نگهبانی کاشی کاری شده ساخته‌اند که بی شباهت به یک طبقه سوم نیست. به صورتی که ارتفاع بنا تقریبا به ارتفاع درختان می‌رسد». کمپفر زیرزمین دلگشا و زیبای عمارت گلدسته را نیز توصیف کرده است: «همچنین زیرزمینی در این بنا هست که از نظر وسعت بر سطح زیر بنای خود کاخ افزونی دارد و باید برای رسیدن به آن از دوازده پله پایین رفت. این زیرزمین به اتاق‌های کوچک متعددی که تاق قوسی دارد تقسیم شده. کف آن را با سنگ مرمر فرش کرده‌اند در حالی که دیوارها را در قسمت پایین با سنگ قرمز و در قسمت‌های دیگر با کاشی آبی پوشانده‌اند... در زیرزمین دو حوض هست که یکی از آن‌ها با آبی که از باغ می‌آید پر می‌شود. از حوض دوم آب زیر سقف فواره می‌زند». این بهشت کوچک و کمتر شناخته شده صفوی، آن طور که ظل السلطان پای عکس یادگاری این بنای تخریب شده می‌نویسد، سرای اهل قلم صفوی بوده است. البته در صحت این جمله تردید هست زیرا که هیچ سند معتبر دیگری برای تایید یا رد این مدعا وجود ندارد. اما در هر صورت، چنین بنای دلگشایی، اگر در دوره صفوی به اهل قلم اصفهان تخصیص داده می‌شد نیز پُر بیراه نبود.

 

۱۹ خرداد ۹۶ ، ۱۳:۰۴ ۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
anahita amani

خانه تاریخی جواهری اصفهان

یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی اصفهان خانه تاریخی جواهری است. بنای خانه تاریخی جواهری به علت قرار گرفتن در بافت تاریخی- فرهنگی اصفهان توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری این شهر مرمت و بازسازی گردید و در سال 1384  به شماره ۱۳۰۱۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. در این میان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان نیز با هدف ایجاد فضایی مناسب برای هنرمندان به منظور تولید، آموزش، تبادل تجربیات، حفظ رشته های سنتی در حال فراموشی، ابداع، نوآوری و فروش محصولات بومیان و هنرمندان خوش ذوق اصفهان، در سال ۱۳۸۶ به عنوان سرای هنرهای سنتی و صنایع دستی مورد بهره برداری قرار گرفت و در طول سال علاقه‌مندان بسیاری در کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی این مجموعه شرکت می‌کنند تا در فضای نوستالژیک خانه تاریخی با هنر اصیل هنرمندان ایرانی از نزدیک آشنا شده و از استادان خوش ذوق آموزش ببینند. پلان خانه جواهری اصفهان مربعی شکل است که با فضاها و معماری چهار جبهه خود، به همراه حیاط چهارگوش و همچنین پوشش فضاهای طاق و تختی و تویزه که دور تا دور این خانه را احاطه کرده‌اند، چشم هر بیننده‌ای را خیره خود می‌کند. قدمت خانه جواهری اصفهان به دوره قاجار برمی‌گردد. در ضلع جنوبی خانه تاریخی جواهری فضاهای زیبایی که شامل تالاری در وسط، با نمایی مشرف به حیاط و طاقچه‌های هلالی شکل و همچنین نوعی دیگر از طاقچه بلندهای چهارگوش قرار دارد. همچنین در ضلع شرقی خانه، از تالاری با یک پیش‌ آمدگی مزین به اُرسی سه ‌لنگه چوبی و اتاق‌های جانبی با سه دری‌های مشرف به حیاط و دو ایوان که در طرفین تالار قرار دارند. در روبروی این تالار، حوض مستطیل شکلی قرار دارد که هوای سرداب زیر تالار و اتاق‌های جانبی، توسط آبِ حوض تهویه می‌گردد. ضلع غربی خانه تاریخی جواهری با همان سرای هنرهای سنتی و صنایع دستی اصفهان ، قرینه ضلع شرقی این مجموعه تاریخی است، با این تفاوت که ضلع غربی دارای اتاق پنج دری در میانه و دو اتاق سه دری در طرفین است و نمای آن‌ها با چهارستون گچبری شده‌اند، فضاهای داخلی اتاق پنج دری، دارای تزیینات فراوانی است که این فضاها به‌وسیله سه‌دری‌های چوبی با یکدیگر ارتباط می‌یابند. پوشش فضاهای ضلع شمالی، نیز در خانه جواهری اصفهان به صورت تختی است و سه اتاق با یک مقیاس را در خود جای داده است. حوضخانه نیز از دیگر قسمت‌های دیدنی خانه جواهری اصفهان به شمار می‌رود که در تقاطع دو ضلع جنوبی و غربی قرار دارد و فرم آن به صورت هشت کشکولی و حوضی هشت ‌ضلعی در میانه آن است و توسط پنج دری چوبی، به فضاهای ضلع غربی و حیاط این خانه ارتباط می‌یابد. در طبقه دوم خانه جواهری اصفهان، بهارخواب قرار گرفته که در طرفین آن، دو اتاق و همچنین روی فضای کوچه مجاور خانه، تالاری با نمای پنج دری وجود دارد که دسترسی به فضای داخل اتاق ضلع غربی، از طریق دو در چوبی طرفین اُرسی، میسر م‌شود. این فضا، ایوانی مسقف دارد که روی ستون‌های گچی با سرستون‌هایی گچبری شده قرار گرفته است. در ورودی خانه پس از سردربه هشتی‌هایی برخورد می‌کنید که توسط دو خَم 90 درجه به حیاط متصل می‌گردد. تزئینات به کار رفته در خانه جواهری که شامل نقاشی‌های شیر و شکر، اُرسی‌های پنج‌لنگه و سه‌لنگه، بخاری‌های گچبری شده و شیشه‌های الوان می‌شود که در قسمت تالار اصلی (شاه‌نشین)، ضلع غربی و بهارخواب طبقه دوم قابل مشاهده است. در زیرزمین جبهه جنوبی خانه، نمونه‌هایی از کاشی‌کاری روی زمینه آجر، به شیوه صابونکی و معقلی وجود دارد که توجه همگان را در این خانه تاریخی اصفهان مجذوب خود می‌کند.

 

 

 

 

 

۰۲ خرداد ۹۶ ، ۲۲:۴۶ ۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
anahita amani