آرامگاه اسماعیل سامانی از امیران دودمان سامانیان در کشور تاجیکستان در شهر بخارا و درون یک پارک قرار گرفته است. اسماعیل سامانی از امیران دودمان سامانیان بود. وی شهر بخارا را به پایتختی برگزید و به زبان و فرهنگ ادبیات فارسی دلبستگی بسیار داشت و رودکی سروده‌هایی در ستایش از وی دارد. همچنین وی خود را از دودمان بهرام چوبین می‌دانست و در راه زنده نگاه داشتن زبان فارسی تلاش زیادی نمود. اسماعیل از سوی برادر بزرگترش نصر که نماینده و زمامدار خلیفه بغداد در خراسان به پایتختی سمرقند بود، به زمامداری بخارا گماشته شد. به دلیل کردار نیکویش به زودی مردم زیادی را به خود جلب کرد. ساخت بنای آرامگاه بین سال‌های ۸۹۲ تا ۹۴۳، یکی از معتبرترین نمونه‌های معماری آسیای مرکزی به شمار می‌رود. در ساخت آرامگاه از معماری شیوه رازی الگوبرداری شده است و آجرکاری آن پیچیدگی بسیار زیبایی دارد. تا چند دهه اخیر آرامگاه اسماعیل سامانی در زیر خاک مدفون بود و همین امر موجب شده است که در اثر گذشت زمان، آسیب زیادی به بنا وارد نشود. ساختمان مکعب شکل گنبد دار مقبره‌ی این حاکم دوره سامانیان با ۴ ورودی یکسان خود و ردیف طاقگان و گنبدهای فرعى چهارگانه‌ی آن برخى از محققان را به مقایسه‌ی عینى میان این بنا و بنای چهارطاقی‌های ساسانى رهنمون ساخته است. ساختار کلى این مقبره الهام‌بخش بسیاری از مقابر دوره‌های بعد شد.
