خانه تاریخی تاج کاشان

خانه تاریخی تاج مربوط به دوره قاجار و قدمت این خانه حدودا به دو قرن پیش می رسد. خانه تاریخی خانم تاج که در زمان قاجار رونق داشته است، برای چندین سال به صورت متروکه درآمده بود تا اینکه این خانه در سال ۱۳۸۳ توسط معمار مرمت بناهای تاریخی کاشان سید اکبر حلی خریداری شد و مورد بازسازی قرار گرفت که تا پایان سال ۸۴ طول کشید. این خانه دارای 700 متر مربع عرصه و 800 متر مربع اعیانی می باشد که اکنون با عنوان خانه هنرمندان شناخته شده و کاربردی فرهنگی دارد. خانه تاریخی تاج در سال 1382 هجری شمسی، با شماره 9028، در آثار ملی ایران به ثبت رسید.

 

 

 

خانه تاریخی سلماسی یا موزه سنجش

خانه تاریخی سلماسی متعلق به اوایل حکومت قاجار است و توسط خاندان حیدرزاده ساخته و توسط خانواده سلماسی که از خانواده های اصیل و قدیمی تبریزی بودند تکمیل یافت. این ساختمان شامل راهرو ورودی حوضخانه، نشیمن سه دری بزرگ در شمال و نشیمن های جانبی در قسمت شرقی و غربی، آب انبار و حیاط خانه که باغچه است. بخش اصلی ساختمان در قسمت شمالی حیاط  است. کل ساختمان در سه ضلع حیاط و دو طبقه است. طبقه زیرین یک نشیمن شمالی است که به حوضخانه و نشیمن تابستانی اختصاص داده شده است، بنا دارای تذهیب در کمره اتاق، دور طاقچه ها، سقف ها و شومینه هاست. همچنین یک تنه درخت که قدمت آن به حدود 5 میلیون سال و دوران اولیه زمین شناسی برمیگردد، در این مکان نگهداری می شود. در تاریخ 15 اردیبهشت 1376 با شماره ثبت 1862 به‌ فهرست آثار ملی کشور اضافه شده است. فعالیت این مجموعه بعد از مرمت کامل در سال ۱۳۸۰ به عنوان موزه سنجش آذربایجان شرقی آغاز گردید. خانه تاریخی سلماسی یا موزه سنجش تبریز در میدان ساعت٬ خیابان مقصودیه، بن بست سلماسی قرار دارد.

 

خانه تاریخی سوزنگر دزفول

خانه تاریخی سوزنگر دزفول در یکی از محله‌های قدیمی دزفول به نام محله قلعه واقع و در یک کوچه بن بست قرار دارد و با هویت معماری دزفول، زینت بخش بافت قدیم شهر دزفول است. این خانه تاریخی متعلق به شخصی به نام سوزنگر بوده است. قدمت آن به حدود یک قرن پیش بر می گردد ولی باتوجه به آجر کتیبه ایی که در این خانه وجود دارد روی آن تاریخ 1330 هجری قمری حکاکی شده است. بناهای آجری این خانه قدیمی از با ارزشترین بافت های تاریخی فرهنگی شهرستان دزفول است که دارای دو طبقه مجزا، زیر زمین و شوادان به سبک حیاط مرکزی و معماری درونگر، با بیش از 10 نوع آجرکاری نفیس ساخته شده‌ است. طبقه دوم خانه تاریخی سوزنگر مخصوص مهمانان ویژه بوده که با آجر کاری های زیبا تزئین شده است. خانه ی تاریخی سوزنگر در 25 اسفند 1378 به شماره ی 2606 در لیست فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. 

خانه تاریخی کیانپور اصفهان

خانه تاریخی کیانپور مربوط به دوره قاجار می باشد، که بعد از بازسازی و مرمت، به اقامتگاه سنتی تغییر کاربری پیدا کرد و از اواخر سال 1393 فعالیت خود را آغاز نمود. این خانه تاریخی  در شهر اصفهان، خیابان چهارباغ پایین قرار دارد. 

 

 

 

 

خانه تاریخی منطقی ‌نژاد شیراز

خانه تاریخی منطقی ‌نژاد شیراز  که در حال حاضر به نام موزه هنرهای اسلامی نیز  شناخته می شود، متعلق به اواخر دوران قاجار است. این خانه تاریخی در قسمت اعیان نشین شهر شیراز قدیم قرار دارد و تا به امروز سالم و استوار باقی مانده است. منطقی نژاد از تاجران بزرگ شیرازی بود و خانه وی یکی از بهترین خانه های این محله به شمار می رفت. خانه تاریخی منطقی ‌نژاد در سال 1383 مرمت و بازسازی شد و در سال 1384 به موزه موسیقی تبدیل شد. خانه تاریخی منطقی ‌نژاد در سال 1352 با شماره 1490 در فهرست آثار ایران زمین، به ثبت رسید.

 

 

 

 

 

 

خانه تاریخی داروغه

خانه داروغه مشهد در اواخر دوره‌ی قاجار و به دستور یوسف خان هراتی که داروغه آن زمان بود احداث شد. یوسف خان علاوه بر اینکه داروغه‌ی مشهد بود به‌عنوان نخستین رئیس نظمیه بعد از مشروطه نیز شناخته می‌شد. نخستین حمام اختصاصی و شومینه مشهد در این بنا ساخته شد. یکی از نمونه هایی است که در ساخت آن از معماری روسی الگوبرداری شده است و توسط معماران روسی ساخته شده و معماری متفاوتی دارد. خانه تاریخی داروغه در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شماره ۶۳۵۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. خانه تاریخی داروغه مشهد در خیابان نواب صفوی و در راسته‌ی حوض مسگران، در کوچه‌ای به همین نام یعنی داروغه، واقع شده است.

 

نخل امیر چخماق

یکی دیگر از جلوه های تاریخی میدان امیر چخماق نخل بسیار بزرگ و تاریخی است که در شرق این میدان واقع شده و به نخل حیدری ها مشهور است. نخل به تابوت بزرگی گفته می‌شود که به‌صورت نمادین در یکی از مراسم سوگواری محرم با عنوان مراسم نخل‌گردانی استفاده می‌شود. قدمت نخل امیر چخماق به سال ۱۲۲۹ هجری قمری یا ۱۱۹۳ هجری شمسی در دوره صفوی در حدود 450 سال پیش برمی‌گردد. به همین دلیل برخی آن را قدیمی‌ترین نخل یزد می‌دانند. این نخل با ارتفاع ۸٫۵ متر از مجموعه مشبکی از چوب های تراشیده شده با گره چینی ها و تیرهای بزرگ ساخته شده است و طرح کلی آن به شکل درخت سرو که نماد آزادگی است می باشد.

 

 

مسجد امیر چخماق

در ضلع جنوبی این میدان مسجد امیر چخماق که با نام مسجد دهوک و مسجد جامع نو نیز شناخته می‌شود، قرار دارد. به‌لطف تزییناتی همچون کاشی‌کاری معرق و طاق‌های مقرنس، از نظر زیبایی، وسعت و اهمیت، بعد از مسجد جامع یزد قرار دارد. گنبد مسجد خمیده و ترکدار است و با کاشی های سبز رنگ پوشیده شده است و در اطراف آن کتیبه ای به خط کوفی قراردارد. این مسجد که در سال ۱۳۴۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید، به همت امیر چخماق در مدت دو سال احداث شد و کار ساخت آن در سال ۸۴۱ پایان یافت.

میدان امیر چخماق یزد

امیر جلال الدین چخماق در قرن نهم با کمک همسر خود همت به احداث این میدان می گمارد. هدف امیر جلال الدین چخماق از احداث این مجموعه، رونق کسب و کار و کمک به آبادانی شهر یزد بود. بعد از آن، در دوران صفویه، بازسازی ویژه ای در مجموعه میدان امیر چخماق صورت می گیرد. از جمله این تغییرات و بازسازی ها، می توان به ایجاد بخش ویژه برای کاروانسرای این مجموعه اشاره کرد. این میدان در دوران  صفویه نیز به همین اسم خوانده می شد. از دیگر تغییرات اساسی مجموعه میدان امیر چخماق یزد، می توان به تبدیل بخش ابتدایی بازار به حسینیه را نام برد. پس از آن، در زمان قاجار نیز بازسازی هایی صورت گرفت و بخش هایی به شبستان مجموعه اضافه شد.

 

قلعه‌ رودخان فومن

در زبان تالشی نام بومی این دژ قله رخون می‌باشد و نام قلعه رودخان که نام رسمی این مکان بوده، مترادف فارسی نام بومی آن است. دلیل نامگذاری این دژ به نام قلعه رودخان و یا همان قله رخون، این بوده که در کنار رودخانه‌ی رخون بنا شده و قلعه رودخان به معنای قلعه‌ای است که در کنار رودخانه قرار دارد. این دژ در برهه‌های مختلف تاریخ دارای نام‌های متفاوتی بوده است که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به قلعه‌ی هزارپله، حسامی، سکسار، سگسار و سگسال اشاره کرد. نام حسامی به این دلیل بر این دژ گذاشته شد که مرمت آن توسط حسام الدین دباج اسحقی صورت گرفته بود. عنوان هزار پله نیز واضح است که به دلیل تعداد پله‌های رسیدن به قلعه به آن نسبت داده شده است. نام سگسال نیز به این دلیل به این دژ گفته می‌شود که در سال سگ ساخته شده است. این قلعه در دوره‌ی ساسانیان و مقارن با حمله‌ی اعراب به ایران بوده است. این دژ به دلیل موقعیت دفاعی و استراتژیک خود در دوره‌ی سلجوقیان مورد توجه قرار گرفته، تجدید بنا شده و به عنوان یکی از پایگاه‌های مبارزاتی اسماعیلیان الموت مورد استفاده قرار می‌گرفته است. بر روی کتیبه‌ی سردر ورودی قلعه که اکنون در موزه‌ی گنجینه‌ی رشت نگهداری می‌شود، درج شده که این قلعه در سال ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری قمری برای سلطان حسام‌الدین تجدید بنا شده‌ است. امیره حسام‌ الدین دباج فومنی (مظفرالسلطان)، فرمانروای بیه‌پس اولین قدرت منطقه‌ای بود که از اطاعت از صفویان سرپیچی کرد، و قلعه رود خان را بازسازی کرد تا از آنجا به مقاومت بپردازد ولی موفقیتی به دست نیاورد و به دربند گریخت و نهایتا دستگیر و در تبریز اعدام شد.  قلعه رودخان با وجود عظمتی که دارد تا سال ۱۸۳۰ میلادی ناشناخته بود تا اینکه در این سال، آلکساندر بوریکو خوچکو محقق ایران‌شناس لهستانی، زمانی در نوشته‌های خود به آن اشاره کرد. وی درباره قلعه رودخان چنین نوشته است: دژی است بر بالای کوهی در قسمت علیای رودخانه‌ای به همین نام، بام آن سنگی است و طرفین ورودی دارای دو برج دفاعی مستحکم است و بر کتیبه سردر ورودی آن حک شده است که این قلعه برای نخستین بار در سال ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری قمری برای سلطان حسام الدین امیر دباج بن امیر علاءالدین اسحق تجدید بنا شده است. قلعه رودخان در۳۰ مرداد ۱۳۵۴ خورشیدی در لیست آثار ملی ایران ثبت گردید.